OŚWIADCZENIE KOŚCIOŁA
W SPRAWIE TRANSPLANTACJI I DAWSTWA ORGANÓW

Bielsko-Biała 2010

Na przestrzeni ostatnich 50 lat jesteśmy świadkami wielkich przemian w leczeniu człowieka, ratowaniu i przedłużaniu ludzkiego życia. Jeden z największych przełomów w medycynie związany jest z zastosowaniem metody transplantacji organów. Od pierwszych udanych przeszczepów organów ludzkich, takich jak nerka, serce, wątroba czy trzustka, pochodzących od drugiej osoby dzieli nas zaledwie 40 lat. W ostatnim dziesięcioleciu transplantolodzy przełamując kolejne bariery, dokonali udanych przeszczepów całych rąk, płuc i twarzy. W fazie eksperymentalnej są próby przeszczepów narządów odzwierzęcych (transplantacja ksenogeniczna). Owe osiągnięcia naukowców budzą wielkie nadzieję, ale też wywołują niepewność czy wręcz przerażenie.

Kościół Ewangelicko-Augsburski (luterański) w Rzeczypospolitej Polskiej w swej teologicznej i etycznej refleksji dostrzega znaczenie przemian z zakresu medycyny i biotechnologii w życiu społecznym, zauważa rosnące znaczenie transplantacji i dawstwa organów w systemie lecznictwa i ratowania życia.

Rzeczpospolita Polska na drodze tzw. Ustawy transplantacyjnej w roku 2005 dokonała szczegółowej regulacji kwestii przeszczepów i dawstwa organów. Jednym z najważniejszych zapisów tego Aktu jest wprowadzenie zasady tzw. zgody domniemanej, która zakłada, że od zmarłego można pobrać narządy tkankowe w sytuacji, gdy nie zgłosił on za życia sprzeciwu wobec pobrania od niego narządów. W sposób szczególny ta regulacja wymaga od Kościoła wyrażenia jasnego stanowiska.

Teologia ewangelicka głosi, że największym darem, jakie człowiek otrzymuje od Boga jest życie. Pojmowane jest ono jako dobro, którym jednostka nie może swobodnie rozporządzać, lecz powinna wykorzystać dla rozwoju własnego i w służbie na rzecz bliźniego. W tradycji chrześcijańskiej człowiek rozumiany jest jako jedność psychosomatyczna, czyli ciała i duszy, jednostka ludzka to nie suma poszczególnych organów i tkanek, także żaden z organów nie stanowi o podmiotowości osoby, lecz jedynie niepowtarzalna godność – jedność osoby stanowi o człowieczeństwie. Teologiczna antropologia oparta na biblijnym przekazie głosi nie tylko prawo człowieka do życia, lecz w równej mierze nadzieję na zmartwychwstanie ciała na podobieństwo zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Tak nakreślone rozumienie człowieczeństwa, wpisane w eschatologiczną nadzieję, pozwala głębiej wniknąć w zagadnienie transplantacji i dawstwa organów.

Kościół ewangelicki na świecie nie wypracował jednolitego stanowiska wobec transplantacji i dawstwa organów, jednakże większość Kościołów luterańskich na świecie akceptuje tę metodę terapii i zachęca swych wyznawców do bycia gotowym do zostania dawcą organów.

Polscy luteranie w niniejszym Oświadczeniu uznają, że transplantacja organów jest metodą moralnie akceptowalną i widzą w rozwoju transplantologii szansę na ratowanie życia wielu ludzi. Jednocześnie uznają, że przeszczep organów może być stosowany tylko w tym przypadku, gdy inne metody leczenia nie są możliwe. Transplantologia nie może być stosowana jako metoda wymiany sprawnych narządów na lepsze lub jako element szeroko rozumianej chirurgii plastycznej.

Wiara w zmartwychwstanie nie kłóci się z możliwością ofiarowania swoich organów po śmierci drugiej osobie. Teologicznym uprawomocnieniem dawstwa organów jest zasada miłości bliźniego. Jako wyznawcy Chrystusa głosimy, że gotowi jesteśmy do poświęcenia, do ofiarowania siebie drugiemu człowiekowi, rozciągamy tę zasadę na możliwość ofiarowania swoich organów po śmierci innej osobie, w celu ratowania życia. Inspirację do bycia dawcą organów odnajdujemy także w teologii krzyża, która głosi gotowość do wzięcia na siebie krzyża innych ludzi. W Jezusie Chrystusie widzimy także lekarza, który troszczył się o życie i zdrowie tych, których spotykał na swojej drodze. W naśladowaniu Jezusa znajdujemy wezwanie do niesienia pomocy innym.

Uważamy również, że dopuszczalnym moralnie jest gotowość ofiarowania swoich organów (tzw. organy parzyste) przez żywego dawcę drugiej osobie, która jest blisko spokrewniona z dawcą. Kościół wskazuje jednocześnie na zagrożenia z tym związane.

Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP stwierdza jednocześnie, że dawstwo organów nie może być przedmiotem sprzedaży, gdyż nikt nie może traktować siebie jako przedmiotu. Ludzkie organy nie są towarem i nie mogą stanowić przedmiotu wymiany handlowej.

Kościół ostrzega jednocześnie przed pokładaniem nieograniczonej wiary w medycynę. Kościół wyraża również sprzeciw wobec stosowania w medycynie przeszczepów narządów odzwierzęcych. Życie ludzkie ma swój kres i przedłużanie go za wszelką cenę staje w konflikcie z wiarą w zmartwychwstanie. Transplantacja organów powinna być pojmowana jako ostateczna metoda leczenia, a nie jako próba zapewnienia sobie nieśmiertelności.

Bielsko-Biała, 17 października 2010 r.