20 stycznia 2016

Pod przewodnictwem bp Jerzego Samca przedstawiciele Diakonii i trzech diecezji Kościoła odbyli wizytę studyjną w Berlinie. Jej celem było poznanie zaangażowania Ewangelickiego Kościoła Berlina Branenburgii i Śląskich Łużyc w obszarze pomocy uchodźcom.

Program na terenie Niemiec koordynował ks. Klaus-Dieter Kottnik, Doradca Diakonii Polskiej. Wzięli w niej udział bp Jerzy Samiec – zwierzchnik Kościoła, Wanda Falk – Dyrektor Diakonii, Ewa Śliwka – Dyrektor Biura Konsystorza oraz przedstawiciele parafii i diakonii diecezjalnych.

Uczestnicy wyjazdu odwiedzili kościół uchodźców św. Szymona na Kreuzbergu w Berlinie, poznali diakonijny projekt integracyjny o nazwie „Matki Dzielnicy” (Stadtteilmuetter) prowadzony w czterech dzielnicach Berlina.

Podczas spotkania z pracownikami Dzieła Diakonii Berlina Brandenburgi i śląskich Górnych Łużyc dowiedzieli się o działaniach niemieckiej Diakonii na rzecz uchodźców. Mieli też możliwość rozmowy wolontariuszami, którzy założyli powitalno-pomocową sieć wsparcia społecznego na rzecz uchodźców w dzielnicy Berlina – Karlhorst, której zadaniem było informowanie mieszkańców dzielnicy o sytuacji uchodźców, dyskutowanie o pojawiających się w związku z tym wyzwaniach oraz nawiązywanie sieci kontaktów w celu aktywnego zaangażowania się mieszkańców w pomoc na rzecz uchodźców.

Ostatniego dnia uczestnicy podróży spotkali się w ewangelickim domu parafialnym we Frankfurcie nad Odrą z osobami zaangażowanymi w mieście w pomoc uchodźcom, którzy skierowani zostali do ośrodków dla uchodźców znajdujących się we Frankfurcie.

Celem wszystkich działań prowadzonych na rzecz uchodźców jest ich przygotowanie do życia w nowej rzeczywistości, edukowanie oraz ułatwienie integracji w społeczeństwie.

Osoby, które pracują z uchodźcami są przygotowane do tej pracy zarówno merytorycznie, jak i praktycznie. Są to wolontariusze i pracownicy, duchowni (kobiety i mężczyźni), duszpasterze, pedagodzy, pracownicy socjalni, którzy swoją praktykę zdobywali w miejscach zderzenia kultur, a także prawnicy, lekarze i tłumacze.

W wielu przypadkach prowadzone działania nie stanowią nowych projektów, ale są kontynuacją wcześniejszej pracy.

Jeszcze przed napływem uchodźców, w roku 2014, władze Kościoła Ewangelickiego Berlina Brandenburgii i śląskich Górnych Łużyc zadecydowały o zwiększeniu środków na pomoc uchodźcom. Dzięki tej decyzji możliwe było utworzenie jesienią 2015 r. „kościoła uchodźców”. Inspiracją do tych działań był fragment z ew. Mateusza 25,40 „Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych najmniejszych moich braci, mnie uczyniliście”.

Projekt „kościół uchodźców” jest prowadzony wspólnie przez Kościół Ewangelicki, Diakonię oraz organizacje współpracujące z tymi instytucjami oraz samorządem terytorialnym. W jego ramach organizowane są spotkania z uchodźcami i dla uchodźców o charakterze edukacyjnym, kulturalnym i duchowym. W kościele uchodźcy moją również możliwość skorzystania z pomocy lekarzy, doradców rodzinnych oraz specjalistów z zakresu niemieckiego prawa socjalnego i azylowego.  Większość spotkań odbywa się w pomieszczeniach kościoła. Podobne działania, czasem na mniejszą skalę pojawiają się w wielu parafiach.

Inny projekt nosi nazwę„Matki Dzielnicy”. Ma on na celu wyszkolenie kobiet, matek rodzin o pochodzeniu migracyjnym, na asystentki rodziny. Kobiety te po pozytywnie zdanym egzaminie otrzymują czerwony szal i tytuł „Matka Dzielnicy”. Pełnią funkcje multiplikatorek, które zdobytą na szkoleniu wiedzę przekazują dalej w swoim środowisku. – Wspierają rozwój dzieci z rodzin uchodźców, ułatwiają kontakty w szkołach i przedszkolach, pomagają w załatwianiu spraw w urzędach, w kontaktach z opieką medyczną, zachęcają do nauki języków, działają na rzecz włączenia tych rodzin w życie dzielnicy, zachęcają dorosłych do dalszej nauki, pomagają w rozwijaniu takich umiejętności jak gotowanie czy szycie.

Szczególnym miejscem w Berlinie jest dzielnica Karlshorst. Przez dłuższy czas nie było tam żadnych imigrantów, więc mieszkańcy samodzielnie podjęli działania, by przygotować się na przyjęcie uchodźców, zanim pojawią się potrzebujący. Przygotowali kampanię informacyjną, przystosowali budynki, wraz z wolontariuszami zadeklarowali pomoc. Utworzyli stronę internetową, którą każdy może współtworzyć i która używana jest do wymiany informacji, nawiązywania kontaktów, łączenie potrzebujących z oferującymi pomoc.

Punktem wyjścia tych działań jest przyjęcie bardzo praktycznego założenia, że uchodźca to przede wszystkim człowiek, którzy tu i teraz potrzebuje określonej pomocy. Na wielką politykę obywatel ma niewielki wpływ, może jednak bardzo konkretnie pomóc osobie, która jest tuż obok i znajduje się w potrzebie.

Choć Frankfurt nad Odrą jest mniejszym miastem niż Berlin, to praca z uchodźcami i migrantami ma tam długie tradycje. Ponieważ jest to miasto przygraniczne to pracujące tu  duchowne zwróciły uwagę, że często są konfrontowane z ludźmi, którzy nielegalnie przekraczają granice. Pojawiają się też takie problemy jak przymusowa prostytucja czy handel ludźmi.

Dodatkowym aspektem jest budowanie w tym kontekście otwartej parafii, miejsca, do którego ludzie będą chcieli przyjść i będą przyjęci. Nie jest to łatwe, gdy zmieniają się nastroje względem uchodźców, szczególnie w debacie politycznej. Może z czasem skutkować to zaostrzeniem prawa, rezygnacją z tego, co dotąd wypracowano i zakwestionowaniem kościelnego azylu.

Wszyscy, z którymi rozmawiano podkreślali, że bez wolontariuszy jakakolwiek pomoc byłaby niemożliwa począwszy od prac fizycznych takich jak montowanie mebli, a skończywszy na opiece medycznej i prawnej.

We wszystkich społecznościach lokalnych gdzie pojawiają się uchodźcy trwa dyskusja na ich temat, pojawiają się argumenty za i przeciw przyjmowaniu ich w Niemczech.

W obu miastach, Berlinie i Frankfurcie nad Odrą, Kościół pełni istotną w rolę w działaniach na rzecz uchodźców oraz w dialogu w ich sprawie. Jest inicjatorem i katalizatorem działań, naturalnym miejscem spotkania różnych ludzi o różnych poglądach, przyczynia się do wzajemnego poznawania, zrozumienia, przełamywania stereotypów.